عکس قضیّه، هدف قائم به او نیست، او قائم به هدف است - لذاست که زنده میماند و از بین نمیرود. لذاست که انبیا زنده‌اند. انبیا و منادیان حق، امروز زنده هستند ‌ - همه‌ی آنها زنده‌اند - زیرا آن فضایلى که آنها میخواستند، آن تکاملى که آنها در بشر میخواستند، آن هدفهایى که آنها دنبال میکردند، با رفتن آنها نمرد، [ بلکه ] بتدریج در واقعیّت عالم و در جریان تاریخ شروع کرد به تحقّق. اگرچه همه‌ی آن اهداف هنوز برآورده نشده، امّا امروز که شما می‌بینید در دنیا نداى عدالت هست، نداى آزادى هست، چیزفهم‌هاى عالم و روشنفکران عالم هدفهایى را به‌عنوان هدفهاى عالى اسم می‌آورند، این همان هدفهاى انبیا است؛ اگرچه آن کسانى که از این هدفها اسم می‌آورند، خودشان ندانند که این هدفها هدفهاى پیغمبران است؛ ولیکن درحقیقت همین است. آن چیزى که ما باید به آن افتخار بکنیم، این است که رسم شهادت و سنّت الهىِ قتل فی‌سبیل‌ا‌لله‌، با نظام اسلامى زنده شد. در گذشته کسانى که حاضر باشند در راه خدا یک سیلى هم بخورند کم بودند. کسانى بودند که همه‌ی عمر آنها ‌ - پنجاه سال، شصت سال، هفتاد سال یا بیشتر - میگذشت و در راه خدا تحمّل کمترین سختی‌ها را هم نمیکردند؛ یک اخم در راه خدا نمیکردند و یک اخم را هم در راه خدا تحمّل نمیکردند، چه برسد به اینکه جانشان را و سرمایه‌ی وجودشان را در راه خدا مصرف کنند. براى یک ملّت که به نام اسلام زندگى

«3»