خواهد کرد و اراده‌ی الهى، معادلات جهانى را به هم خواهد زد؛ و به هم زد. کسى باور نمیکرد که ملّت افغانستان خواهد توانست نیروهایى را که با کمّیّت زیاد و با اراده و تصمیم قاطع وارد افغانستان شده بودند از این کشور بیرون کند. جز ملّت افغانستان هیچ کس دیگر نبود که بتواند این کار را بکند. اگر کسى، دولتى، سیاستى ادّعا کند که او مؤثّر بود، این گزافه است؛ مؤثّر، اراده‌ی ملّت افغانستان و جهاد بزرگ و بسیار مرارت‌بار این ملّت بود. اگر شما جهاد نمیکردید، اگر آن جبهه‌هاى سخت ( ۵ ) و محروم از اوّلیّات زندگى، با آن فداکارى تلاش نمیکردند، ممکن نبود دشمن از خاک افغانستان بیرون برود. البتّه تغییر سیاستها در داخل شوروى مؤثّر بود؛ امّا آن چیزى هم که زمینه‌ی این تغییر سیاست را فراهم میکرد، باز جهاد ملّت افغانستان بود؛ وَالّا آن ملّتى که مثل برّه، رام و مطیعِ دشمنان و اشغالگران باشد هیچ کس اراده نخواهد کرد که او را رها کند. این اراده‌ی شما بود، این جهاد شما بود؛ و بحمدا‌لله‌ موفّق شدید. بنده یادم می‌آید که در آن دوران سخت، حتّى خودِ عناصر مؤثّرِ مجاهد افغانستان هم وقتى می‌آمدند و اوضاع را بررسى میکردند، افق روشنى نمیدیدند؛ مگر با اعتقاد به حکم الهى و قضاى الهى که هر مؤمنى اجمالاً معتقد است که خداى متعال پیروزى را به مؤمنین خواهد داد؛ امّا هیچ فرمول ظاهری‌اى براى این کار وجود نداشت؛ امّا

«2»