روایاتشان میگویند « ماریّه‌ی قبطیّه » بوده و اهل سنّت میگویند « عایشه » بوده. این بحث انحرافی است در این روزگار که ما بگوییم کدام‌یک از زنان پیغمبر بود. اصلاً قضیّه این نیست که ما بخواهیم ببینیم کدام زن پیغمبر بوده که این آیات درباره‌ی تهمت به او نازل شده؛ مسئله، مسئله‌ی دیگری است؛ یک دستور اخلاقیِ اجتماعیِ بسیار مهم است. بعد از آنکه این مخدّره به مدینه برگشت، بعضی از افراد هرزه‌گو و یاوه‌گو، یک زمزمه‌ای را بین مردم انداختند که این خانم کجا بود ؟ چرا عقب ماند ؟ این شخصی که او را آورد چه کسی بود ؟ بدون اینکه تصریح کنند و یک تهمت مشخّصی را متوجّه بکنند، یک زمزمه و شایعه‌ای را در میان مردم شروع کردند به پخش کردن. مسئله این نیست که او، زن پیغمبر است و باید او را احترام کرد؛ مسئله در آیات قرآن چیز دیگری است. در آیات سوره‌ی نور، مسئله‌ی « افک » ‌ - یعنی همین سخن دروغی که منافقین و بدخواهان و افراد ناسالم در جامعه پخش میکردند و شایع میکردند - بشدّت کوبیده شده. چند آیه پی‌درپی با لحن بسیار تندی خطاب به مسلمانها ذکر میشود که چرا وقتی شما این شایعه را شنیدید، نسبت به گوینده‌ی این شایعه شدّت عمل به‌خرج ندادید ‌ - مستفاد از آیات این است - و چرا قاطعاً این شایعه را رد نکردید. دو جا در این آیات جمله با « لولا » شروع میشود؛ « لولا » ی تحذیریّه. اهل ادبیّات عرب توجّه دارند آن‌وقتی که

«7»