احساس وظیفه کنند. هیچ کس نباید در کاری که انجام میدهد، هدفِ سازندگی جامعه‌ی اسلامی را فراموش کند؛ ولو کاری که شما میکنید برای زندگی خودتان باشد. همه‌ی مردم حق دارند برای اعاشه‌شان، ( ۲۳ ) برای زندگی‌شان، برای تأمین آتیه‌ی شخصی و خانوادگی خودشان کار کنند؛ امّا در این تلاش و کاری که انجام میدهید، مسئله‌ی سازندگی کشور هم باید مورد نظر باشد. یعنی اگر کاری که شما انجام میدهید، برای خود شما خوب است، امّا برای کشور مضر است، برای سازندگی کشور بد است و مزاحم است، این کار شما نامطلوب است و درست نیست. همه باید احساس کنند که نسبت به سرنوشت جامعه تکلیف دارند؛ آن تکلیف را در کار شخصی‌شان ‌ - چه کار فرهنگی است، چه کار اداری است، چه کار تجاری است، چه کار فنّی است، چه کارهای بزرگ است، چه کارهای کوچک است - جستجو کنند و پیدا کنند. احساس همه‌ی مردم باید این باشد که این خانه به دست صاحبان خانه ‌ - یعنی آحاد مردم - باید ساخته بشود و دولت هم مدیر و سرپرست این خانه است که برنامه‌ریزی باید بکند و کار هر کسی را، وظیفه‌ی هر مجموعه‌ای را و هر قشری را معلوم بکند تا مردم بدانند تکلیفشان چیست و انجام بدهند. همه‌ی آحاد مردم وظیفه دارند که فضا را فضای سالم قرار بدهند؛ فضائی که در آن محبّت بر خصومت فائق و غالب باشد؛ و این در اسلام بسیار مهم است. انسان ترکیبی است از دوست داشتن و دشمن داشتن. شما، هم

«18»