باید دخالت کند. مطلب دوّم در باب حوزه. ما وقتى نگاه میکنیم به تصویر دنیاى اسلامى کشورمان، پنج کار اصلى را می‌بینیم که از حوزه باید توقّع داشته باشیم. سه کار کارهایى است که در درون حوزه، خود حوزه براى بقاى خودش تقریباً به آنها احتیاج دارد و دو کار کارهایى است که بیرون حوزه به آنها احتیاج دارد. البتّه این تقسیم‌بندی‌اى که ما میکنیم و این تعریفها جامع و مانع نیست؛ [ گاهى ] هر دو براى هر دو [ جا ] به درد میخورد. یکى از آن پنج کار عبارت است از مرجعیّت و افتاء؛ مردم همیشه محتاج مرجع و مُفتى هستند؛ حوزه متکفّل تربیت و تولید مرجع و مفتى است. دوّم، مدرّس. حوزه طبعاً مدرّسینى لازم دارد؛ باید در خود حوزه این مدرّسین تربیت بشوند. سوّم، بحث تحقیق و تألیف؛ [ حوزه ] در مسائل علمى ‌ - چه آنچه از قبیل آن بحثهاى نکته‌ی اوّل از بیرون به حوزه عرضه میشود، چه آن کارهایى که مال خود حوزه است - احتیاج دارد به محقّق و مؤلّف؛ مؤلّفینى که کتابهایى بنویسند؛ چه کتابهایى که براى بیرون حوزه لازم است، چه کتابهایى که حاوى تحقیقات جدید در مسائل فقهى است و شیوه‌ی نوین استنباط که امام در همین پیام و در یکى از پیامهاى قبلی‌شان ( ۱۱ ) به آن اشاره کردند و چه کتابهاى درسى؛ این هم مطلوب سوّم و وظیفه‌ی سوّم. این سه کار، بیشتر به درون حوزه توجّه

«14»