به‌عنوان یک انسان بزرگ معرّفى کند: فقط همان اراده و قاطعیّت، همان علم، همان شجاعت، همان صدق و صراحت، همان تقوا و ورع. هر کدام از اینها به‌تنهایى در یک آدم معمولى اگر دمیده بشود، او را به یک آدم بزرگ تبدیل میکند؛ که همه‌ی اینها در او جمع بود. من میخواهم بگویم این مجموعه‌ی ذی‌قیمتى که شخصیّت معنوى امام را تشکیل داده بود، اگر همه در او بود امّا آن رابطه‌اى که او با خدا داشت ‌ - آن عبودیّت، آن تعبّد، آن اخلاص براى خدا و ملاحظه نکردن هیچ‌چیز دیگر در این راه - همین یکى را نداشت، امام به این موفّقیّتها نمیرسید؛ این را من به شما عرض بکنم. کارى که شده، خیلى عظیم‌تر از این است که یک شخصیّتى با همه‌ی آن خصوصیّاتْ منهاى ارتباط با خدا، بتواند آن کار را انجام بدهد. امام توانست این حرکت عظیم را در دنیا به وجود بیاورد؛ چون حرکت [ فقط ] در ایران که نشده، در دنیا شده. شما ببینید، اینهایى که امروز درباره‌ی امام حرف میزنند، چون دیگر او نیست سدها شکسته شده و سیل اعترافها و تعریفها سرازیر شده؛ تا دیروز نمیگفتند ! ببینید چه دارند میگویند. این حرکتى که او در دنیا به وجود آورده، این طوفانى که او در اقیانوس ایجاد کرده و اقیانوس را به موج آورده ‌ - صحبت یک دریاچه یا یک استخر نیست، صحبت یک اقیانوس است - این کارى نبود که به‌وسیله‌ی یک انسانِ قاطعِ بااراده‌ی مصمّمِ باهوشِ شجاعِ تیزبینِ آینده‌نگر ‌ - و مانند اینها - ممکن باشد که

«5»