در این دویست سال براى ما به وجود آورد. آنجایى که ما یک عالمِ باهوشِ زرنگِ دقیقى داشتیم، محفوظ ماندیم؛ آنجایى که کسى مثل میرزاى شیرازى داشتیم، بُرد با ما شده؛ آنجایى که انسان دَیّن ( ۲۳ ) و تقى امّا ذکى ( ۲۴ ) و باهوشى مثل شیخ انصارى داشتیم، بُرد با ما بوده؛ آنجایى که یک قدرى غفلت در کار بوده، سرِ ما کلاه رفته، ضرر کردیم؛ آن هم ضررهایى که دیگر مال یک نفر و یک حوزه و یک مجموعه و یک شهر و یک سال و دو سال نیست؛ ضررى که گاهى اثرش پنجاه سال، تمام جامعهی اسلامى را فشار میدهد؛ بر اثر ناآگاهى ! دیگر نباید بگذاریم. دیگر نباید تسلیم ناآگاهى بشویم. باید خودمان را آگاه کنیم. بصیرت به امور را باید در خودمان تقویت کنیم. بر این سه پایه و مبنا - فقاهت، دیانت و تقوا و تزکیهی معنوى و اخلاقى، و هوشیارى و بصیرت سیاسى - باید حوزههاى علمیّه را بازسازى کنیم، تقویت کنیم، توسعه بدهیم. حوزهی مشهد حقّاً و انصافاً حوزهی پُراستعداد و قویاى است. بحمدالله استعداد علمى بالایى دارد: اساتید خوب، علماى بزرگ، شخصیّتهاى برجسته - علماً، اخلاقاً، عملاً، سیاسیّاً - طلّابِ خوب و بااستعداد، سابقهی خوب. و انشاءالله این حوزه میتواند در این زمینه یک اقدام مهمّى بکند و نقشى داشته باشد. امروز دشمنها منتظرند به ما ضربه بزنند؛ ما باید حواسمان جمع باشد. البتّه خوشبختانه امروز جورى است که