معلّم قرار بگیرند و از او منتفع بشوند [ امّا ] به بخت خودشان لگد زدند و به آغوش دشمنان او پناه بردند. این بیچاره‌ها، روسیاه‌ها و آواره‌هاى وِیلان بدبختى که در اروپا و آمریکا و آمریکاى لاتین و عراق و بعضى کشورهاى دیگر سرگردانند و همچنین آن کسانى که در داخل کشور بودند، قطره‌اى بودند در مقابل اقیانوسى، امّا نمیفهمیدند که چقدر ناچیزند، چقدر کوچکند. مراسم ارتحال امام به همه فهماند که امام که بود و ملّت کجا است و چه میگوید و چه می‌اندیشد و چه میخواهد و مخالفین چه کسانى هستند و کجا هستند. خدا کند براى خودشان هم دیگر این اشتباه باقى نمانده باشد که خیال کنند چیزى هستند و کسى هستند. آنها هم حقیقتاً به خودشان جفا کردند که در مقابل امام ایستادند. و آینده متعلّق به آن کسانى است که پشت سر امام حرکت کردند، افتخار مال آنها است، آینده هم مال آنها است و آنها عبارتند از قشر عظیم متن ملّت، همه‌ی آحاد مردم، بدنه‌ی ملّت ایران؛ همچنان که شما مردم نشان دادید که یاران امام و وفاداران امام و مخلصان امام، شما بودید؛ یعنى اکثریّت قاطعِ قاطعِ این ملّت. و نکته‌ی دوّم این است که امام خیلى خصوصیّات ممتاز فردى داشت؛ امّا توفیقات او بالاتر از آن بود که به خصوصیّات فردى یک انسان ‌ - هرچه هم بالا - متّکى باشد. شجاعت امام، آگاهى امام، عقل امام، تدبیر امام، دوراندیشى امام، اینها چیزهاى بسیار ممتازى بود ‌ - در اینها هیچ شکّى نیست - امّا توفیقاتى که آن بزرگوار به

«9»