میکنند، مثل برقى میدرخشند، فضا را منوّر میکنند و میروند. امام بزرگوار ما کارهاى بزرگ انجام داد، متناسب با بزرگى خود او؛ و من امروز بعضى از آنچه را که امام بزرگوارمان انجام داده، به یاد شما می‌آورم. یقیناً اگر تحلیلگران و متفکّران بنشینند و کارهاى بزرگ امام امّت را فهرست کنند، چندبرابرِ آن چیزى خواهد شد که من امروز به‌صورت فهرست عرض میکنم. اوّلین کار بزرگ او احیاى اسلام بود. دویست سال است که دستگاه‌هاى استعمارى سعى کرده‌اند اسلام را به دست فراموشى بسپارند. از آن روزى که یکى از نخست‌وزیرهاى انگلیس در جمع سیاستمداران استعمارى دنیا اعلام کرد که ما باید اسلام را در کشورهاى اسلامى منزوى کنیم، و پیش از آن و بعد از آن، پولهاى گزافى خرج شد تا اسلام در درجه‌ی اوّل از صحنه‌ی زندگى و در درجه‌ی دوّم از ذهن و عمل فردى انسانها خارج بشود؛ چون میدانستند که اسلام بزرگ‌ترین مانع در راه چپاول قدرتهاى بزرگ و استکبار است. امام ما اسلام را دوباره به ذهن انسانها و به عمل آنها و به صحنه‌ی جهان برگرداند؛ اسلام را بار دیگر زنده کرد. دوّم، اعاده‌ی روح عزّت به مسلمین. صرفاً این نبود که اسلام در بحثها، در تحلیل‌ها، در دانشگاه‌ها، در صحن جامعه‌ها و زندگى مردم برگردد؛ بلکه بر اثر نهضت امام ما، مسلمانها در همه جاى عالم احساس عزّت کردند. چندى پیش مسلمانى از یکى از کشورهاى بزرگى که در آن مسلمین در اقلّیّتند، به من میگفت که قبل از

«3»