دستهاى قدرت تلاش میکردند که ارزشهاى معنوى و اخلاقى را منزوى کنند، اصلاً بکلّى به نسیان سپرده بشود، خب تشکیل نظامى بر مبناى ارزشهاى معنوى ‌ - در جوّى که همه‌ی دنیا تلاش میکنند بکلّى ارزشهاى معنوى را کنار بزنند - واقعاً یک چیز عظیمى است، به یک معجزه شبیه است؛ تبدیل خود این ملّت از یک ملّت ضعیف، تسلیم، ستم‌پذیر، به یک ملّت مقاوم، شجاع، متعرّض ‌ - این استحاله‌ی عظیمى که انجام گرفت - این چیز عظیمى بود. از این‌جور چیزهاى باعظمت، ما در زمان خودمان و در کشور خودمان زیاد می‌بینیم. من عرض میکنم که امام عزیزمان، واقعاً از همه‌ی این عظمتها و عظیمها عظیم‌تر بود؛ زیرا او بود که توانست همه‌ی اینها را به وجود بیاورد. درست است که انقلاب ما یک انقلاب مردمى است و این هنرِ سیل خروشان مردم است که میتواند این همه هموارى و پستى از ناهمواری‌ها و ناهنجاری‌ها به وجود بیاورد، امّا تبدیل خود این ملّت به یک چنین حالتى، جز با دست تواناى یک انسان معنوىِ الهىِ متّصل به منبع قدرت پروردگار امکان‌پذیر نبود. یقیناً خصوصیّات امام، یک خصوصیّات استثنائى و ممتاز و بی‌نظیر است و هرچه من در ابعاد شخصیّت ایشان فکر میکنم ‌ - در طول این ده سال من همواره این تأمّلات را در مورد شخصیّت ایشان داشتم؛ حالا هم که این داغ بزرگ دلهاى ما را گداخته، بیشتر - میبینم که یک چیز فوق‌العاده‌اى است، حقیقتاً یک چیز عجیب و استثنائی‌اى است. و یقیناً این غم سنگینى است براى ملّت ما؛ خلأ بزرگى ایجاد شد.

«2»