را توصیف کرد. امثال بنده، در بیان جزیی از اجزای آن عناصر شریف که در شخصیت اوست، عاجزیم؛ لیکن چون اسوه است، باید او را در حد توان بشری خودمان بشناسیم.
نمیشود به اوج شخصیت علی بن ابی طالب رسید. این را ائمهی بزرگوار معصوم ما که خود فرزندان و جانشینان او هستند، گفتهاند. در روایتی که از امام باقر ( علیهالصّلاةوالسّلام ) نقل شده است، آن حضرت پس از اشاره به زهد و عبادت و خصوصیات اخلاقی و روحی امیرالمؤمنین ( علیهالصّلاةوالسّلام )، میفرماید: « و ما اطاق عمله منّا احد »( ۲ )؛ از ما هم هیچ کس توان انجام دادن عمل او را ندارد. یعنی حتّی امام باقر و امام صادق و ائمهی هداة مهدیّین ( علیهمالسّلام ) هم نمیتوانند خودشان را به آن حدی برسانند که امیرالمؤمنین به آن رسیده بود. طبق این روایت، بعد فرمودند: « و ان کان علیبنالحسین ( ع ) لینظر فی کتاب من کتب علی ( ع )»( ۳ ). بنا بر این روایت، امام باقر فرمود که پدرش علیبنالحسین ( علیهالسّلام ) به یکی از کتابهای علی بن ابی طالب ( علیهالسّلام ) نظر میکرد - لابد کتابی از دستورات امیرالمؤمنین بوده، که آن دستورات طبق عمل و زندگی عملی خود آن بزرگوار بوده است - « فیضرب به الارض »( ۴ )؛ کتاب را روی زمین گذاشت، « و یقول من یطیق هذا ؟»( ۵ )؛ چنین عملی را چه کسی طاقت میآورد ؟ یعنی امام سجاد که سیّدالعابدین و زینالعابدین است، در مقابل عمل و عبادت و زهد امیرالمؤمنین احساس عجز میکند. خود آن بزرگوار هم در نامه به عثمانبنحنیف فرمود: « الا و انّکم لاتقدرون