و ازکارافتادگان - یک وادی عظیم و یکی دیگر از ابعاد شخصیت امیرالمؤمنین است. پیشقدمی آن بزرگوار در همه‌ی کارهای خیر، که انسان در تاریخ زندگی آن حضرت برخورد میکند، یکی دیگر از این عناصر است. حکمت و فصاحت آن بزرگوار نیز بخشی از این عناصر است. شمارش رئوس این مطالب هم به آسانی ممکن نیست، و در همه‌ی اینها در حد اعلاست.

قطب راوندی که از بزرگان علمای ما در قرن ششم است، درباره‌ی زهد امیرالمؤمنین میگوید: وقتی کسی سخن علی ( علیه‌السّلام ) در باب زهد را نگاه بکند و نداند که این سخن از علی بن ‌ابی طالب است - یعنی از کسی است که بر بخش عظیمی از دنیای آباد آن روز حکم میرانده و آن همه مسایل اجتماعی و سیاسی پیرامون او ریخته بوده است - « لا یشکّ انّه کلام من لاشغل له بغیر العبادة »( ۷ )؛ شک نمیکند که این سخن، سخن کسی است که در زندگی هیچ کاری جز عبادت نداشته، « و لاحظّ له فی غیر الزّهادة »( ۸ )؛ و هیچ کاری جز زهد انجام نمیداده است. این، زهد امیرالمؤمنین است. تمام ابعاد شخصیت او همین‌طور در اوج است. بعد میگوید: « و هذه من مناقبه العجیبة الّتی جمع بها بین الاضداد »( ۹ )؛ این منقبت شگفت‌آور و عجیبی است که جمع بین اضداد کرده است. ‌

«5»