بیانات سال1370
بسم‌الله الرحمن الرحیم
فی قلوبهم مرض فزادهم الله مرضا :( 1 ) اینکه سؤال شده است « فزادهم الله مرضاً » این حرکت جوهری است باید عرض کنم که این هیچ ربطی به حرکت جوهری ندارد. حرکت جوهری یک مقوله‌ی دیگر و یک حرف دیگر است، و این یک چیز دیگر است، حرکت جوهری یک بینش نُووی است در حرکت، در مقابل بینش کسانی که حرکت را فقط در عَرَضها قائل بودند، در کَیف و کَم و اَین و مَتی، یعنی چیزی کم است زیاد میشود، ( حرکت کمّی ) یا مثلاً کم رنگ است، پر رنگ میشود ( حرکت کیفی ) یا در این نقطه است به آن نقطه حرکت میکند ( حرکت اَینی ) از جایی به جای دیگر حرکت کردن، یا در دیروز است به امروز میرسد ( حرکت زمانی ) که به آن میگویند حرکت مَتی، همه‌ی اینها اعراض است یعنی یک جوهری را فرض کنید، یک ذاتی را تصور کنید، این ذات در این خصوصیات که اینها همه عَرَض او هستند، این حرکت‌ها، این تغییرها را پیدا میکند. بعد صدرالمتألهین که معروف به ملاصدرا است، آمد یک حرکت جدیدی را در خود ذات تصور کرد که به آن میگویند حرکت جوهری، یعنی خود این جوهر و خود این ذات، یک حرکتی پیدا میکند از چیزی به چیز دیگری، چیزیست که به تدریج در چیز دیگری تبدیل میشود،