در نظام الهی، حسن کار این است که هیچ مجاهدتی به هدر نمیرود. یعنی اگر ما دقیقترین سیستم کنترل را هم داشته باشیم - کشوری را فرض کنید که چنین چیزی داشته باشد؛ که البته در دنیا چنین چیزی نیست که بتوانند سیستم دقیق کنترل را نسبت به کارهای مثبت و منفی افراد داشته باشند و ریزه‌کاریها را در آن‌جا محاسبه کنند - باز هم افراد کارهایی دارند که به چشم آن سیستم نمی‌آید، و هر فردی وقتی مجاهدت میکند، احساس خسارت میکند؛ احساس میکند که کسی نفهمید، یا درست نفهمید. کیست که بتواند اجر و ارج حرکت یک جوان مسلمان را در سنگری از سنگرهای جمهوری اسلامی - چه در جبهه، چه در پشت جبهه - با همه‌ی خصوصیات آن بفهمد و ثبت کند ؟ اصلاً علم بشر میتواند به این چیزها احاطه پیدا بکند ؟ آن‌جایی که شما در عین خستگی، کار را دنبال میکنید، هیچ‌کس هم شاهد کار شما نیست، گرفتاری و مشکل هم دارید، اما میبینید کار جلوی شماست و نمیتوانید از آن دست بکشید، کیست که بتواند آن احساس شوق و دلسوزی شما را به کار - که پیش خود میگویید اشکالی ندارد، من کار شخصی و آن لذت و خوشی را که در نبودن کار است، رها میکنم و این کار را تمام میکنم - ثبت کند ؟ هیچ نظام بشری قادر نیست که حق کارگزاران را با دقت ادا کند. حسن نظام الهی این است که وقتی هیچ‌کس

«2»