مقصّرند؛ دولتهای اروپایی مقصّرند؛ دولت امریکا مقصّر است. خودشان را کنار نکشند. با چهار کلمه حرف زدن در این سازمان و آن سازمان، این لکّه ننگ از دامانشان پاک نخواهد شد. با پرتاب کردن چند محموله غذایی از آسمان، که نمیدانیم به دست چه کسی میرسد و معلوم هم نیست راست باشد - تازه اگر راست هم باشد - جبران آن فاجعه آفرینی نمیشود. ما میخواهیم به برادرانمان در بوسنی کمک کنیم، امّا نمیگذارند. ملتهای مسلمان میخواهند آنها را مسلّح کنند، امّا نمیگذارند. بسیاری از دولتهای مسلمان احساس مسؤولیت میکنند و خواهان کمکرسانی هستند، اما نمیگذارند. اینها که مانع از کمکرسانی به مردم بوسنی میشوند، همان کسانی هستند که هر جا منافعشان اقتضا کند، مسلّحانه وارد میشوند. ماجرای خلیج فارس یکی از این ماجراهاست. یک روز در یکی از کشورهای خاورمیانه، تعداد اندکی مسیحی مورد تهدید قرار گرفتند. یکی از دولتهای اروپایی، که در جریان بوسنی جزو بیاعتناهاست، اعلام کرد که وارد خواهد شد و مداخله هم کرد. اما در اینجا، چون پای مسلمانان در میان است؛ چون نمیخواهند مسلمانان در اروپا پا بگیرند؛ چون نمیخواهند یک ملت مسلمان در اروپا بر سر پا بماند، وقتی چنین جنایتی را در مقابل چشمشان مرتکب میشوند، میبینند و اغماض میکنند ! من همینطور که به آفاق زندگی مسلمین مینگرم، احساس میکنم پشت سرِ این سختیها و محنتها، فضل الهی است. انشاءاللَّه فرج الهی است: « انّ مع العسر یسرا .( 3 )» خدای متعال به دنبال این سختیها، آیندهای روشن را برای