بنده خودم هنگامی که بیشتر به نماز جمعه می‌رفتم، برای یک نماز جمعه، حدّاقل سه، چهار ساعت مطالعه و فکر می‌کردم. البته شاید فکر، بیشتر می‌کردم. سه، چهار ساعت مطالعه و جمع کردن مطلب، شاید هنوز هم کم باشد. نماز جمعه یک منبر معمولی نیست که برویم از محفوظاتمان استفاده کنیم. مطلب باید نقد، حاضر، متین، قوی، مفید و مورد سؤال و احتیاج باشد. ای بسا مطلب علمیِ خیلی قوی‌ای هم هست، اما مورد نیازِ مردم نیست. مثلاً کسی برود شبهه‌ی آکل و مأکول را در نماز جمعه مطرح کند، یا یک مسأله‌ی فقهی یا حقوقی را که مورد نیاز مردم نیست. این فایده‌ای ندارد. هنر بزرگ امام جمعه این است که مطلب مورد نیاز مردم را بشناسد و استفهامهای مردم را بداند. میدان بدهید مردم سؤال کنند و به ستاد نماز جمعه نامه بنویسند و نظراتشان را بگویند. من نمی‌دانم ستادهای نماز جمعه این کار را می‌کنند یا نه ؟ ستاد نماز جمعه‌ی تهران این کار را می‌کرد. لابد حالا هم می‌کند. نظرات مردم را به امام جمعه منعکس می‌کرد. بعضی از این نظرات، راجع به مطلب است. مردم را عادت بدهید که اگر درباره‌ی مطلبی که امروز شما بیان کرده‌اید، یا درباره‌ی تبیین یک حدیث، تفسیر یک آیه، بیان یک مطلب فقهی، سؤال و اشکالی دارند، بنویسند و به دفتر امام جمعه یا به ستاد نماز جمعه بفرستند. آنها هم فهرست کنند و به شما بدهند. و شما هم بروید خوب مطالعه کنید. اگر شبهه‌ی واردی است،

«10»