چهار مرجع درجه‌ی یک از دنیا رفته‌اند. البتّه تعداد بیشتر بوده است، امّا آن چهار نفر را میگوییم که بسیار معروف بودند. مرحوم آیةاللَّه‌العظمی اراکی، مرحوم آیةاللَّه العظمی گلپایگانی، مرحوم آیةاللَّه العظمی خویی و مرحوم آیةاللَّه العظمی مرعشی؛ این چهار نفر. غیر از مرحوم اراکی که به هنگام رحلت، سنّشان صدوسه سال بود، بقیه حول و حوش نود سال سن داشتند. یعنی در سال ۱۳۴۰ که مرحوم آیةاللَّه العظمی بروجردی از دنیا رفت، این آقایانِ نود ساله، حول و حوش شصت سالگی بودند. هنگام ارتحال، نود سالشان بود؛ پس سی و سه سال قبل از آن، در سنین بین پنجاه و هفت، هشت سال تا شصت و دو سه سال به سر می‌بردند. همیشه همین‌طور است. آن روز که مرحوم آقای خویی، مرحوم آقای گلپایگانی و مرحوم آقای مرعشی به عنوان مرجع معرّفی شدند، سنّشان از برخی کسانی که امروز به عنوان مرجع معرّفی شده‌اند، کمتر بود و بعضی هم تقریباً همسنّ اینها بودند. از چه رو بیخود دهن میجنبانید که نسل علمای حوزه تمام شد ؟ شما چه میدانید علمای حوزه که‌اند و نسلشان کدام است ؟ چرا بیخود اظهار نظر میکنید ؟ این هم یک مطلب. مطلب دیگر این‌که شروع کردند کسان خاصّی را به اسم معرفی کردن که فلان کس از همه بالاتر است. بنا کردند برای مردم مسلمان حکم دادن و فتوا صادر کردن ! مردم در امر مرجعیّت، از همه جا سختگیرترند. حقّش هم همین است. من هم به شما عرض میکنم: عزیزان من ! در امر مرجعیّت سختگیر باشید. مبادا احساسات، شما

«10»