در قرن نوزدهم، دولتهای اروپایی بساط استعمار را در اطراف عالم به راه انداختند، به سراغ کشورهای کوچک رفتند؛ هر جا را که توانستند استعمار کردند و اختیار آن کشور را در دست گرفتند؛ بعضی با حکومت مستقیم خودشان ــ مثل هندوستان ــ بعضی با دخالتهای نامشروع، با عَلَم کردن دولتهای علی‌الظّاهر ملّی و بومی ولی وابسته‌ی به دولت انگلیس. بعد از آنکه در اواسط قرن بیستم، دولتهای اروپایی به خاطر دو جنگ بین‌المللی که هر دو در اروپا به وجود آمد ضعیف شده بودند، ملّتها بیدار شدند، ملّتها به پا خاستند، ملّتهای استعمارزده یکی پس از دیگری خود را از چنگ استعمار بیرون آوردند، بعد روشنفکرهای غرب شروع کردند به گفتن و نوشتن در مذمّت استعمار و بدگویی از استعمار. یکی از مراکزی که در آن از استعمار بشدّت مذمّت میشد، همین کشور ایالات متّحده‌ی آمریکا بود، چون آن روز فرصت استعمار پیدا نکرده بودند و دولتهای اروپایی گوی سبقت را در باب استعمار از آمریکا ربوده بودند؛ بتدریج ملّتها خودشان را آزاد کردند و دولتهای مستقل به وجود آمد. آنچه امروز دولت آمریکا دنبال میکند در روح و معنا، همان چیزی است که استعمارگرها در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم دنبال میکردند؛ با آن فرقی ندارد. آن روز هم حرف دولتهای اروپایی این بود که ما احتیاج داریم به منابع حیاتی این کشورها، پس وارد میشویم و استعمار میکنیم؛ تحقیر میکردند کشورهای کوچک و کشورهای ضعیفی را که استعمار میکردند. امروز هم آمریکا همین حرف را میزند. امروز هم رئیس‌جمهور آمریکا در مقابل نخبگان دولت آمریکا صریحاً اعلام میکند که ما میخواهیم در امور داخلی کشورهای دیگر دخالت کنیم، چون منافع ما این را ایجاب میکند! خب این منافع، منافع نامشروعی است؛ منافعی که بر خلاف مصالح یک ملّت دیگر باید تأمین بشود، منافع نامشروعی است. این آقا در همین سخنرانی میگوید که ملّت آمریکا باید یک ملّت مبارز باقی بماند. من عرض میکنم این مبارزه که او میخواهد ملّت آمریکا را به قول خودش به آن سوق بدهد، یک مبارزه‌ی در راه عدالت و صلح و خوبی و نیکی نیست؛ یک مبارزه‌ی در راه ظلم است، در راه دست‌اندازی به کشورها است. یقیناً در میان ملّت آمریکا کسانی که نفرت دارند از این‌جور حرکت و سیاستی، کم نیستند و ملّتهای دیگر هم از یک چنین انگیزه‌ای در دولت آمریکا و دولتمردان آمریکا بشدّت متنفّرند. به همین دلیل است که ملّت ایران در دل احساس آشتی با آمریکا و قدرت استعمارگر و سلطه‌گر آمریکا نمیکند، و احساس میکند که اینها در حال و درصدد دست‌اندازی و تجاوزند؛ [حتّی] شرایط جوری پیش می‌آید که [این حرف را] بر زبان جاری میکنند.

«9»