همان‌طور که عرض کردیم، هدف یکی بود؛ منتها وقتی انسان دنبال این هدف به راه می‌افتد و میخواهد قیام کند علیه حکومت باطل و مرکز باطل برای اینکه اسلام را و جامعه و نظام اسلامی را به مرکز صحیح خود برگرداند، یک وقت هست که وقتی قیام کرد، این قیام میرسد به حکومت ــ که این، یک شکلش است و در زمان ما این‌جوری شد بحمداللّه و رسید به حکومت ــ یک وقت این قیام نمیرسد به حکومت، و میرسد به شهادت. آیا در این صورت واجب نیست؟ چرا، به شهادت هم برسد، واجب است. آیا در این صورتی که به شهادت برسد، دیگر قیام فایده‌ای ندارد؟ چرا، هیچ فرقی نمیکند. این قیام، این حرکت، در هر دو صورت فایده دارد؛ چه به شهادت برسد، چه به حکومت برسد؛ منتها هر کدام یک جور فایده‌ای دارد. [پس] باید انجام داد، باید حرکت کرد؛ و این، آن کاری بود که امام حسین انجام داد. منتها امام حسین (علیه السّلام) آن کسی بود که برای اوّلین بار این حرکت را انجام داد؛ قبل از او انجام نشده بود، چون قبل از او چنین زمینه‌ای به وجود نیامده بود؛ انحرافی به وجود نیامده بود در زمان پیغمبر و امیرالمؤمنین، یا اگر هم در مواردی انحرافی بود، زمینه مناسب نبود و مقتضی نبود [امّا] زمان امام حسین هر دو وجود داشت. این، آن اصل قضیّه است در باب نهضت امام حسین.

«16»