بیانات سال 1374
در باب حوزهی علمیّهی قم که عرض کردیم این سابقهی آن است و البتّه در این سابقه هم فراموش نشود که نخواستیم فقط بگوییم آنها از لحاظ زمانی و تاریخی سَلَف این حوزه هستند؛ از لحاظ محتوایی هم همینجور است؛ تحقیقات شیخ طوسی، بعد ابداعات ابنادریس،14 محقّق حلّی،15 آن فعّالیّت فقهی وسیع علّامه16 و دیگر کارهایی که دیگران کردند، همهی اینها امروز در این حوزه متبلور است. هر کسی در فقه و اصول، در طول این دوازده قرن فعّالیّتی کرده است، کاری کرده است، هنری بُروز داده است، همهی اینها امروز در این حوزهی علمیّه متبلور است؛ در درس و بحث و تألیف و کتابش؛ البتّه فقط در فقه و اصول که حالا این هم خودش یک بحثی است که بعد به آن خواهیم رسید.