شما دیدید که در مرکز مدنیّت غرب، در اوج مدنیّت غرب یعنی کشور ایالات متّحده‌ی آمریکا که اوج همه‌ی مظاهر غرب عالِم، غرب قوی، غرب فاسد، غرب پُرزرق‌وبرق در آنجا است ــ این‌جوری است دیگر؛ دانش جدید هم آنجا بیشتر از جاهای دیگر است، زرق‌وبرق دنیای مادّی هم آنجا بیشتر از جاهای دیگر است، فساد اخلاقی و عملی هم آنجا بیشتر از جاهای دیگر است؛ این لجنزاری که همه را میلغزاند، قدرت نظامی و اطّلاعاتی هم آنجا بیشتر از همه‌ی جاهای دنیا است ــ ناگهان یک جماعتِ بین یک تا دو میلیون نفری از سیاهان ایستادند؛ همه مسلمان نبودند امّا به عنوان شعار همه «اللّه‌اکبر» گفتند.10 این چیز مهمّی است، این پدیده‌ی تفسیرطلبی است از نظر من و شما؛ باید روی این تأمّل کنیم. اینها فکر میخواهند، اینها با انگیزه آمده‌اند، فکر لازم دارند. متاع نفیس دین چیزی نیست که بشود کسی در شهرهای آمریکا بنشیند بدون تعلیم و تربیت آن را آن‌چنان که هست فرابگیرد؛ باید به او داد. حالا امروز یک انگیزه‌ای پیدا کرده است.

«14»