البتّه در این مدّت، شیعه و علمای شیعه دورانهای مختلفی را طی کرده‌اند؛ دوران تقیّه‌های سخت و شدّت‌عمل‌های فراوان از طرف حکّام جائر زمان. یک وقتی بوده است که دعات1 و مبلّغین شیعه را اگر پیدا میکردند در جامعه‌ی آن روز، در بسیاری از شهرهای همین کشور فعلی ما، برای آنها سخت‌ترین مجازات در نظر گرفته میشد؛ این‌جور بود لکن علی‌رغم همه‌ی فشارهایی که بود تبلیغ متوقّف نشد. اگر برادران عزیز مقداری به تاریخ مراجعه بکنند، برای فهمیدن موقعیّت فعلی بسیار لازم است و کمک میکند که ما بفهمیم امروز مبلّغین اسلام در کجا قرار گرفته‌اند، در چه موقعیّتی هستند. سخت‌ترین مجازاتها برای مبلّغین بود و بخصوص همین مبلّغین مهاجر که به شهرهای مختلف میرفتند برای تبلیغ، برای بیان احکام الهی و فقه جعفری و حقایق قرآن، با چه تقیّه‌هایی زندگی میکردند؛ لکن رشته‌ی تبلیغ متوقّف نماند، منقطع نشد.

«5»