پیام او، هم نسبت به جامعه اسلامی، هم نسبت به اصل نظام اسلامی. اما امام اعتنایی نکرد و جامعه اسلامی ما، جوانان ما، اندیشمندان ما، متفکّران و مسؤولان ما، با جرأت و گستاخی و شجاعت این راه را رفتند و موفّق هم شدند.

امروز نظام و دولت اسلامی، از عزیزترین دولتهای جهان است. جزو برجسته‌ترین مناطق سیاسی دنیا، این محوطه جغرافیایی و این محوطه سیاسی است که امروز این‌جا وجود دارد. ملت ما عزیز و سربلند است. دولت ما عزیز و سربلند است. چرخش کارها، چرخش صحیح و روان و بیاشکال و بدون معضل بزرگ است. اینها خیلی با اهمیت است؛ اینها به برکت اسلام است. آن فشارها، آن تهمتها، آن تحقیرها، آن رمىِ به تعصّب کردن، آن رمىِ به افراطیگری و تندروی کردن اثر نکرد و ملت راه خود را ادامه داد؛ امروز هم همین‌طور است.

من اعتقاد ندارم که بایستی هر کس فهم خود را در اسلام مطلق کند؛ نه. این فهمیدنِ اسلام و فهمیدنِ قرآن، مثل همه استنباطها و فهمهای دیگر، احتیاج به مقدّماتی دارد؛ احتیاج به کار کردن دارد؛ احتیاج به داشتن استعدادی در حدّی دارد و با تنگ‌نظریها، با تحجّرها و با تعصّبها سازگار نیست - همچنان‌که با بیبندوباریها هم سازگار نیست - لیکن حرف این است که آنچه از اسلام فهمیده میشود، آنچه از اسلام مورد قبول قرار میگیرد، آنچه به عنوان هدایت اسلامی جلوِ راه ما قرار میگیرد، آن را بایستی با قدرت، با شجاعت، با ایمان، با امید و با خوش‌بینی به آینده گرفت و رفت. راه را باید طی کرد و حرکت را باید ادامه داد و این