بسماللَّهالرّحمنالرّحیم
کاری که شما آقایان شروع کردید، بسیار خوب است. از جناب آقای « معرفت ( ۱ )» هم باید تشکّر کنیم که زحمت کشیدند و با شخصیت علمی خود در ریاست این کنگره، وزانت ویژهای را بهوجود آوردند. در دیگر آقایانی هم که تشریف دارند، بحمداللَّه نشانههای فضل و کمال پیداست. انشاءاللَّه محصول کار این کنگره، چیز خوبی در آید.
انتخاب « حکومت اسلامی » به عنوان موضوع این کنگره، هم مهمّ و خوب است، هم حسّاس است؛ چون بیتالغزل کار امام، ایجاد حکومت اسلامی بود. اگر فرض کنیم چنین انقلابی بدون شعار حکومت به راه میافتاد - به عنوان اصلاحات و همان کارهایی که در تأسیس عدالتخانه و تشکیلات مشروطیت شد - بلاشک کار امام، یک دهم کار الان اهمیت نداشت؛ چون بالاخره آن خاندان میرفتند و جناح و جریانی از متدیّنین - که قاعدتاً منتخبان امام، متدیّنین بودند - روی کار میآمدند؛ اما آن کار چیزی بود، این کار یک چیز دیگر است. اهمیت کار امام - که توقّع این است ما این کار را تقویم درستی بکنیم - این بود که مسأله حاکمیت اسلام را مطرح کردند. حکومت اسلامی به معنای حکومت مسلمین نیست؛ به معنای حکومت اسلام است، والّا اگر فقط حکومت مسلمین باشد، حدّاکثرش این است که