من این را هم به شما عرض کنم، موانع و مشکلات و کمینها در راه هر جامعهای و هر نظامی و هر مجموعهای از انسانها، اگرچه برای آنها دردسر و مشکل درست میکند، اما بنبست درست نمیکند. در واقع با یک نگاه میشود گفت که مشکلات مایهی رشد است؛ نعمت است. هیچ ملتی نمیتواند بدون دست و پنجه نرم کردن با موانع و مشکلاتی که با آن مواجه است، به جایی برسد. اگر ملت ایران هشت سال جنگ تحمیلی را نمیداشت، البته خیلی از ویرانیها را، خیلی از فقدانها را، خیلی از خسارتها را نمیداشت؛ اما این اعتماد به نفس را هم نمیداشت؛ این قدرت علمی، نظامی و پیشرفت صنعتی را هم نمیداشت؛ این عزّتی را هم که در مقابل چشم جهانیان به دست آورده است، نمیداشت؛ این حالت یأس و ناامیدی از تسلّط بر این ملت هم در دل دشمنان بزرگ او - البته عقلایشان؛ چون بیعقلهایشان خیال میکنند که میشود تسلط پیدا کرد ! - به وجود نمیآمد. بنابراین، مشکلات همیشه اینطور است و هر ملت و هر مجموعهای اگر بخواهد راه صلاح و نجاح و راه رسیدن به آرمانها را طی کند، باید با این موانع دست و پنجه نرم کند.