عربی و مخلوط ندارند. دربارهی فقه و اصول هم نظراتی هست؛ البته آنجا مسأله پیچیدهتر و مشکلتر است؛ چون دورهی سطوح، بسیار مهم و برای پیشرفتهای بعدی پایه است. بههرحال نظام درسی باید دائماً مورد توجّه باشد. از جمله مواردی که در برنامهریزیهای مراکز آموزشی بزرگ، بهطور دائم در حال تحوّل است، نظام درسی و کتاب درسی است. دائم نقصهایش را برطرف و آن را با خصوصیات لازم برای آموزش و پرورش همراه میکنند.
مطلب دیگر، شناسایی استعدادها در حوزه است که من در چند ماه قبل از این به مدیران محترم حوزه این را عرض کردم. این حوزه مجمعی از استعدادهای گوناگون است. اینها باید شناخته شود. استعدادها برای کارهای مختلف، برای معارف و معلومات مختلف و فعّالیتهای مختلف علمی یا تحقیقی شناسایی شوند. این شناسایی کمک بسیاری برای بهره برداری درست در پرورش این استعدادها خواهد کرد.
مطلب بعدی که از واجبات حوزه است، مسألهی هجرت است. هجرت برای تعلیم و تزکیه؛ برای بودن در میان مردم. در گذشته هم ما این را عرض کردهایم. دوستان و بعضی از فضلای حوزه طرحی به صورت طرح مقدماتی برای هجرت آماده کردند. کسانی که در حوزه به حدّی