یا فرضاً از سینه‌ی کوه بالا میروید، هر قدمی که شما برمیدارید، تعیین‌کننده است. اگر نسبت به هر قدمی بی‌توجّهی کنید، سرنوشت شما به مخاطره میافتد؛ لذا هر قدمی را که برمیدارید، ناچارید با دقّت بردارید؛ یعنی جای پا را امتحان کنید، بعد بگذارید. این معنای تقواست و در همه‌ی امور زندگی ساری و جاری است.

« اتّقوا اللَّه »( ۱ ) هم که میگویند، ترجمه میکنند: از خدا بترسید. البته مفهوم خداترسی در قرآن هست، اما « اتّقوا اللَّه » به این معنا نیست. مفهوم خداترسی، مثل ترس از یک قاضىِ عادلِ بصیر است. وقتی قاضی به جزئیات عملی که ما انجام داده‌ایم، بصیر است و در قضاوتش هم شدیداً مراقب عدالت است - یعنی هیچ تخطّیای نخواهد کرد - آدمی که در زندگی خودش قصوری دارد، از چنین موجودی طبعاً واهمه دارد. ترس به این معنا در قرآن هست: « فلا تخشوا النّاس و اخشون »،( ۲ ) « و خافون ان کنتم مؤمنین »؛( ۳ ) اما « اتّقوا اللَّه » یعنی مراقب خدا باشید؛ مواظب باشید که خدای متعال متوجّه شماست. تقوا، یعنی همین مراقب بودن، که « انّ من صرّحت له العبر عمّا بین یدیه من المثلات ».( ۴ ) کسی که لغزشگاهها و

«5»