میدان خارج کنند، یا مانع از پیشرفت آن شوند، یا در آن نفوذ کنند. این کارها و تلاشها را کردهاند و در همه موارد هم ناموفّق بودهاند. البته این به معنای آن نیست که نظام اسلامی ما چنان که باید و شاید - طبق انتظاری که از یک نظام اسلامی هست - پیش رفته؛ نه، این اشکالات بر مجموعه کسانی که در نظام دستاندرکارند - بخصوص کسانی که داعیه دین و معنویّت و روحانیّت دارند - وارد است. واقعاً اشکالاتی که ذکر میشود، در رفتارهای شخصی ما، در ممشای ما و در زمینههای گوناگون، همه وارد است. اگر این اشکالات نبود، امروز جلوه نظام و موفّقیتهایش در زمینههای مختلف، بیش از این بود. با این همه، اصالت نظام اسلامی و تأثیر احکام نورانی اسلام طوری است که به همان اندازهای که خدای متعال توفیق داده است و مسؤولان این نظام توانستهاند عمل و حرکت کنند و مردم هم در هر زمینهای که ما وارد شدهایم، با ایمان و رغبت، این مشی اسلامی را دنبال کردهاند، توفیقات بزرگی نصیب ما شده است. ما باید توفیقات عظیمی را که این نظام به دست آورده است، ببینیم؛ نظامی مستقل، نظامی متّکی به احکام نورانی اسلام، نظامی مبتنی بر شایستهسالاری حقیقی، نظامی که در آن مردم احساس دینداری میکنند. آینده بهگونهای است که انشاءاللَّه تحقّق کامل احکام اسلامی باید در آن خودش را نشان دهد. همه، مسؤولیتهای بزرگی را برعهده داریم.