پُرعمق شما مشاهده میکنیم، توانسته است در میان ملتهای دنیا به‌عنوان یک ملت ریشه‌دار و کهن معرفی شود.

من وقتی به گذشته قزوین نگاه میکنم، میبینم هزار سال پیش یک جغرافیدانِ معروف دنیای اسلام - « مَقْدِسی »^[1] - که از شهر قزوین بازدید کرده است، این شهر را مرکز فقه و فلسفه معرفی میکند. نهصد سال قبل از این، شخصیت دانشمند معروفی مثل « عبدالجلیل قزوینی » از این شهر برخاسته است. « النقضِ » عبدالجلیل قزوینىِ رازی امروز در دست متکلّمین و صاحبان فکر و اندیشه، یکی از کتابهای معتبر و جالب توجّه است. هشتصد سال پیش، دانشمندی درباره قزوین کتابی نوشته است به نام « التدوین » که سه جلد است. در آن تاریخ، سه جلد کتاب شرح حال شخصیتهای علمی و فرهنگی و دینی و سیاسىِ قزوین را تهیه کرده است. این سوابق، خیلی حائز اهمیت است. آن زمان که خیلی از شهرهای ایران روستای کوچکی بود یا اصلاً نبود، در قزوین آن‌قدر عالم و شخصیت و چهره معروف وجود داشت که سه جلد کتاب « التدوین » درباره شرح حال اینهاست. هفتصد سال پیش، یک شخصیت برجسته و یک مورخ بزرگ مثل « حمدالله مستوفی » از این شهر برخاسته است. هفتصد سال پیش، یک شاعر بزرگ مثل « عبید زاکانی » از این شهر برخاسته است.