مرگ، لحظه‌ی شروع به سؤال و مؤاخذه است. از همان لحظه‌ی اول از ما سؤال میکنند؛ چه کردید، چرا کردید، چگونه کردید ؟ باید جواب داشته باشیم. اهمیت ایمان و تقوا در همین‌جاست؛ چون لذتهای زندگی برای همه‌ی انسانها مطرح است؛ اینها لغزشگاه‌های انسان در صراط مستقیم است؛ انسان باید مراقب باشد. این‌طور نیست که ما خیال کنیم بعضیها لذت - لذت پول، لذت قدرت، لذت شهوات، لذت رفیق‌بازی، لذت وجهه و عنوان - را میفهمند، بعضی دیگر نمیفهمند. این لذات برای انسانها مطرح است و همین‌ها وسیله‌ی امتحان ماست. ما باید مسیری را طی کنیم؛ خطی را بر اساس عقیده و ایمان ترسیم کردیم که باید از این خط به‌سلامت عبور کنیم؛ باید مراقب باشیم که در این خط سیر، لغزشگاه‌ها پای ما را نلغزاند؛ ما را از مسیرمان منحرف نکند و ما را که در دل و احساس طرفدار حقیم، در عمل مقابل حق قرار ندهد.

به تاریخ و به زشت‌روها و بدکارهای آن نگاه کنید؛ اینها هم انسان بودند. هیچ‌کس بد به دنیا نمی‌آید؛ اما باید مراقب بود که زاویه‌های انحراف در خط مستقیم ما به‌وجود نیاید. توصیه‌ی مهم من به شما این است: مسائل سیاست خارجی - چه مسائل کلی و چه مسائل مصداقی و جزئی سیاست خارجی - را در بحث و مداخله و استدلال و گفتگو میشود حل کرد؛ اما آنچه که اگر خود ما تصمیم نگیریم، حل نشدنی است، این مسأله است: اگر درون خودمان را مستحکم نکنیم، اگر پایه‌های تقوا را در دل و در جان خودمان و به تبع آنها در اعمال خودمان مستحکم نکنیم، هر عقیده‌یی که داشته باشیم، هر سیاستی را که قبول داشته باشیم، نخواهیم توانست آن را