میکنند؛ هم به خطر آن آگاه بودند، هم به اهمیت و عظمت این کار واقف بودند. در عمل هم آگاهانه بودن حرکت ملت ایران را نشان دادند؛ این‌که آزادگان این ملت در همه‌ی اقشار جامعه حاضر نیستند کمند اقتدار قدرتهای بیگانه و مستکبر و بیاعتنا به خواست و هویت ملت ایران را بر دست و پای خود ببینند؛ اگرچه اقتدارگرایی دشمنان به‌وسیله‌ی ایادی داخلی آنها تحقق پیدا کند. لذا این خاطره، بسیار مهم، ماندگار و دارای پیام است. افتخار ملت ایران هم در این است که این حرکت آگاهانه را در مقابل طوفانهای سهمگینِ مخالفت و معارضه، از دست نداد و رها نکرد؛ آن را حفظ کرد.

من به شما عرض کنم، این نخستین انقلاب بزرگ تاریخ انقلابهای دنیا در طول قرنهای اخیر است که توانسته خط مستقیم و جهتگیری خود را در یکچنین مدت طولانی حفظ کند؛ این سابقه ندارد. در آخر قرن هجدهم، هنوز پانزده سال از انقلاب فرانسه نگذشته بود که این انقلابِ علیه استبداد، تبدیل شد به یک استبداد بسیار سهمگین در خود کشور فرانسه ! ملت فرانسه در انقلابی که به اسم « انقلاب کبیر فرانسه » معروف است، علیه استبداد به‌پا خاسته بود؛ مسأله‌ی آنها مبارزه‌ی با سلطنت و رژیم پادشاهی بود؛ اما هنوز پانزده سال نگذشته بود که پادشاهی بسیار مستبدتر و فراگیرتر و قویپنجه‌تر از پادشاهىِ سلسله‌ی بوربن‌ها - که آنها را برانداخته بودند - روی کارآمد و یک امپراطوری با استبداد کامل تشکیل شد. بعد از آن هم نیم قرن یا بیش از نیم قرن، کشور فرانسه در حال تلاطم دایمی بود؛ این از دست آن میربود، آن به‌صورت این پنجه میزد؛ سلسله‌ها و پادشاهان