کند ــ چشم بینا لازم است ــ هم در زمینهی مواد درسی و کتابهای درسی، نیازها را بسنجد. سالهاست که ما یک مسائلی را در کتابها میگنجانیم؛ بعضیها خارج میکنند، بعضیها داخل میکنند. ببینیم چه لازم است از معارف الهی، معارف اسلامی، معارف مدنی، معارف تمدنساز، معارف انسانساز؛ معارفی که یک ملت را سربلند میکند، پیشرو میکند، پیشتاز میکند؛ که اگر در کتابهای ما وجود ندارد، آنها را بگنجانیم؛ چه چیزهائی نقطهی مقابل است، تخدیر کننده است، گمراه کننده است، آنها را حذف کنیم؛ چه چیزهائی به تناسب نسلها یا جنسیتها لازم است، آنها را بگنجانیم. فرض بفرمائید در کتابهای درسی دختران ممکن است چیزهائی لازم باشد در زمینههای خانهداری، تربیت فرزند و امثال اینها؛ و در کتابهای پسران ممکن است چیزهای دیگری لازم باشد در مواجههی با مسائل کار، زندگی و امثال اینها؛ اینها مراقبت لازم و دیدهبانىِ دائم احتیاج دارد و باید این کارها انجام بگیرد. بههرحال کار، بسیار کار مهمی است. امسال ما عرض کردیم: حماسهی سیاسی و حماسهی اقتصادی. هر دو مقوله از مقولاتی است که آحاد ملت در آن میتوانند نقش ایفاء کنند؛ و تا آحاد ملت نقش ایفاء نکنند، حماسه بهوجود نمیآید. البته بعضیها ممکن است گرفتار باشند، بعضیها تنبل باشند، بعضیها شوق و شور لازم را نداشته باشند؛ وقتی قاطبهی ملت، نوع مردم در سرتاسر کشور، با نگاه به آن چشمانداز روشن، انگیزهی لازم را برای حرکت داشتند، حماسه به وجود میآید و انشاءالله به فضل الهی، به توفیق الهی، این حماسه به وجود خواهد آمد. در این زمینه، آموزش و پرورش نقشآفرین است. ای بسا دانشآموزی که خود