بسم الله الرّحمن الرّحیم بحث دربارهی شهادت علما و طلّاب و روحانیّون حوزههای علمیّه، از جنبههای گوناگون، بحث مهمّ و پُرمغزی به نظر میرسد؛ از جمله اینکه این یک امر نمادین است؛ اینکه حوزهی علمیّه، شهدائی را تقدیم بکند، آن هم با این کمّیّت زیاد؛ حالا چه قم، چه بقیّهی حوزههای علمیّه در سراسر کشور. بنابراین حرکت، حرکت نمادین است و یک معنایی دارد که آن معنا خیلی مهم است؛ آن معنا این است که کسی شهید میشود که در میدان مجاهدت و مبارزه باشد ! وَالّا کسی که در میدان مبارزه نیست، در میدان مجاهدت با دشمن - دشمن دین، دشمن استقلال، دشمن کشور - نیست، اگر چنانچه در گوشهی خانهی خودش، حالا گیرم یک دزدی هم بیاید و او را بهخاطر طمع مال بکشد، این رتبهی شهدا را ندارد. شهادت جزو لوازم مجاهدت است؛ کسی که مجاهدت میکند و در راه مجاهدت به قتل میرسد، شهید است ! خب، این معنایش این است که روحانیّت در عرصهی مبارزه و میدان مبارزه حضور جدّی و گسترده داشته؛ این خیلی چیز مهمّی است. یکی از آفاتی که ما مجموعههای روحانی، در بخشهایی از زمان به آن دچار بودیم، دور ماندن از مبارزهی با دشمنان دین و دشمنان استقلال و دشمنان خارجی و مستبدّین و مستعمرین بوده؛ ما در برهههایی از زمان حقّاً دچار این مشکل شدیم و این به ما ضربه زده، و به روحانیّت ضربه زده. هرگاه بیانات در دیدار دستاندرکاران کنگره شهدا و ایثارگران روحانی استان قم