وجود می‌آید. یک چیز دیگر: ﴿وَ مَن یَتَّقِ اللهَ یَجعَل لَهُ مَخرَجاً ﴾ ^[1] -« مَخرَج » یعنی بن‌بست‌شکنی - اگر تقوا باشد، بن‌بستی وجود ندارد، بن‌بست در کارتان نیست. در همه‌ی زمینه‌ها اگر تقوا داشته باشید، مراعات کنید، همان پروای مورد نظر و ملاحظه‌ی از خدای متعال را داشته باشید، بن‌بستی در مقابل شما وجود ندارد. و بصیرت [ هم به انسان میدهد ]. اینها وعده‌های قرآنی است برای تقوا. ﴿وَمَن اَصدَقُ مِنَ اللهِ قیلًا ﴾ ؛^[2] هیچ کس، هیچ وعده‌دهنده‌ای صادق‌تر از خدای متعال نیست؛ وقتی خدای متعال وعده میدهد، تحقّق پیدا میکند، قطعی است و در این شکّی نیست.

خب، در حاشیه‌ی دعوت به تقوا در قرآن - که از اوّل تا آخر آن بارها و بارها ماها به تقوا دعوت شدیم؛ به همین حقیقت کارساز و راهگشا - و در قبال این، تقوای از غیر خدا هم مطرح شده که به نظرم در سوره‌ی نحل است: ﴿وَ لَهُ الدّینُ واصِبًا اَفَغَیرَ اللهِ تَتَّقون ﴾ ؛^[3] آیا از غیر خدا ملاحظه میکنید ؟ خب، غیر خدا یعنی چه ؟ ملاحظه‌ی پدر انسان، مادر انسان که خوب است، ملاحظه‌ی برادر مؤمن که خیلی خوب است، اینها مراد نیست؛ یعنی قدرتهای غیر خدایی، قدرتهای ضدّ خدایی.