بیانات سال 1375
بسماللّهالرّحمنالرّحیم
خوش آمدید عزیزان من! امیدوارم انشاءاللّه روز ارتش براى ارتش جمهورى اسلامى ایران روزى مبارک و پُرثمر و آیندهساز باشد. این روزها و هفتههاى یادبود مثل روز ارتش، روز معلّم، روز کارگر، روز سپاه و غیره براى بازنگرى به خویشتن است. لازم است براى هر مجموعهاى که گاهى به خود بنگرد؛ نگاهى از بیرون، نه نگاهى از درون. نگاه از درون، خودبینى است؛ نگاه از بیرون، نگاه ضعفجویانه است، نگاه انتقادگر است، چشم نافذ است. خدا را شکر میکنیم که ارتش، در طول این سالهاى متمادى، روزبهروز بحمداللّه پیشرفت کرده است. ارتشِ امروز قابل مقایسه نیست با ارتش سالهاى پیش و سالهاى پیش از آن؛ امروز ارتش خیلى پیشرفته است ولى در عین حال، این خودنگرى، بازنگرى، خویشتننگرى لازم است؛ همیشه لازم است. فرد هم همینجور است؛ براى فرد هم گاهى لازم است که از خود بیرون بیاید ــ این سختتر از بیرون آمدن از مجموعه است ــ از زندان نفسیّات خود و خودبینى خود و غرور خود، خود را خارج کند، به خود نگاه کند. همهى ما احتیاج به این داریم، چون جبلّت2 بشر با نقص آمیخته است؛ ما کِى میتوانیم این نقصها را برطرف کنیم؟ وقتى آنها را ببینیم، وقتى آنها را بشناسیم، وقتى قبول کنیم نقص داریم. اگر خودمان را مطلق دانستیم، مغرور شدیم، خیال کردیم که نقصى نداریم، کِى به فکر خواهیم افتاد که خود را علاج کنیم؟ لذا شما ببینید معلّمین روحانى بشر ــ یعنى پیغمبران، یعنى ائمّهى هدیٰ (علیهم الصّلاة و السّلام) ــ چکّشى را به دست گرفتهاند و دائم بر سر این پیل دَمانى3 که نامش نفْس ما است، فرود مىآورند. نفْس یعنى آن بُعد انحطاطگراى وجود ما؛ آن بُعدى که شهوات را به ما دیکته میکند، تلقین میکند، ما را به آن میکشاند و ضعفهاى ما از آنجا است، نقصهاى ما از آنجا است. باید خودنگرى داشته باشیم تا این ضعفها را ببینیم.