بیانات و مکتوبات سال 1371
اینکه گفتند در روزهای معیّن «فی اَیّامٍ مَعلومات»20 حتّی در ساعات معیّنی، در جای معیّنی، در یک نقطه‌ی محدود، از تمام اقصیٰ نقاط عالم جمع بشوند، برای یک چنین چیزی است؛ وَالّا میگفتند در ایّام حج هر کسی در خانه‌ی خود، در شهر خود یک اجتماعی برقرار کند؛ ایرانی‌ها در ایران، عراقی‌ها در عراق، حجازی‌ها در حجاز، هندی‌ها در هند، چینی‌ها در چین، اروپایی‌ها در اروپا. چرا گفتند همه راه بیفتند: یَأتوکَ رِجالًا وَ عَلیٰ کُلِّ ضامِرٍ یَأتینَ مِن کُلِّ فَجٍّ عَمیق؟21 لِیَشهَدوا مَنافِعَ لَهُم؛22 آن منفعت، این است: مَنافِعَ لَهُم؛ برای همه‌ی آنها، برای مجموعشان، برای امّت اسلام. حج برای این است. آن‌وقت بعضی آدمهای ساده‌لوح سؤال میکنند که دلیل بر برائت چیست؟ توقّع داشته که در رساله‌ی عملیّه نوشته باشند برائت! همه‌ی حج، فریاد برائت است؛ همه‌ی احکام حج حاکی از وجود چنین جهت‌گیری‌ای است. آن کسی که نمیفهمد، باید ذهن خود را و فهم خود را تصحیح بکند. این است معنای برائت.