ما در حج باید سعی کنیم عبودیّت را در خودمان تقویت کنیم؛ هجرت الی‌اللّه کنیم؛ حج را قبول و مقبول درگاه پروردگار قرار بدهیم. چه جوری ممکن است حجّ ما مقبول باشد؟ آن وقتی که این حج ما را به خدا نزدیک کند. لذا در یک روایتی نقل شده است که اگر میخواهید بدانید آیا حجّ شما قبول شده است یا نه به این مضمون نگاه کنید و ببینید آیا آن گناهانی که مرتکب میشدید، بعد از حج آنها را کنار گذاشته‌اید یا نه؛ اگر دیدید که توفیقِ این را پیدا کردید که گناهان را کنار بگذارید، کشف کنید که خدای متعال این حج را از شما قبول کرده است و شما به خدا نزدیک شدید.4 معیار اینها است: از گناه خارج شدن، به خدا نزدیک شدن، از خودخواهی‌ها و منیّتها دور شدن، مثل قطره‌ای در دریای فضل و رحمت الهی خود را غرق کردن، و این اساسی‌ترین کارها است. عَلَیکُم اَنفُسَکُم؛5 خودتان را دریابید. آن چیزی که جای ایثار نیست، این است؛ آنجایی که جای آن است که هر کسی در درجه‌ی اوّل به فکر خود باشد، اینجا است. نزدیک شدن به خدا، توجّه پیدا کردن به خدا، باور کردن رحمت و فضل خدا، به زبان صادقانه با خدا سخن گفتن، دنیا را و زخارف‌6 دنیا را و مادّیّات را و ارزشهایی را که اطراف ما مثل پیله‌ی کرم ابریشم میتند، تا ما را یعنی آن نفْس ملکوتی ما را از بین ببرد و خفه بکند؛ اینها را کنار گذاشتن؛ اصل اینها است.

«4»