مثل این [چیزی] که در بیست و چند سال قبل از این، متأسّفانه در الجزایر14 شد؛ آنجا هم حرکتها دینی بود، از مساجد مردم بلند شده بودند؛ یک مشت روشنفکر تحصیل‌کرده‌ی فرانسوی زبان عرب بودند، الجزایری بودند منتها تحصیلاتشان در فرانسه بود، زبان فرانسه را بهتر از زبان عربی بلد بودند؛ من خودم دیدم کسی را این جوری که تعبیر عربی را میخواست حرف بزند، [وقتی] با من صحبت میکرد نتوانست؛ به فرانسه از وزیر خودش پرسید که فلان چیز چه میشود؟ او گفت این میشود؛ یعنی باید برایش ترجمه میکردند عربی را به فرانسه تا میفهمید که جمله‌ی عربی چیست! یک مشت از این جور آدمها آمدند سر کار و زمام امور را به دست گرفتند، یک هدایت معنویِ فراگیر، یک رهبریِ حسابی هم نبود آنجا و وضع آن شد در الجزایر که دیدید و هنوز هم دنباله‌هایش را دارید می‌بینید؛ یعنی حرکت مردم خنثی میشود و قطع میشود؛ البتّه آگاهی‌های مردم از بین نمیرود. این هم شرح آن چیزی که سؤال شده بود.

«19»