حرف در این زمینه زیاد است؛ من یک آیه‌ی از قرآن را در پاسخ به این سؤال مطرح میکنم. قرآن جواب ما را داده است؛ قرآن آن درد را به مسلمین معرّفی میکند؛ آن آیه این است که میفرماید: فَخَلَفَ مِن بَعدِهِم خَلفٌ اَضاعُوا الصَّلوةَ وَ اتَّبَعُوا الشَّهَواتِ فَسَ‌وفَ یَلقَونَ غَیًّا.4 دو عامل، عامل اصلی این گمراهی و انحراف عمومی است: یکی دور شدن از ذکر خدا که مظهر آن صلات است، نماز است؛ فراموش کردن از خدا و معنویّت؛ حساب معنویّت را از زندگی جدا کردن؛ توجّه و ذکر و دعا و توسّل و طلب از خدای متعال و توکّل به خدا و محاسبات خدایی را از زندگی کنار گذاشتن. و دوّم «وَ اتَّبَعُوا الشَّهَوات»؛ دنباله‌ی شهوات‌رانی‌ها رفتن، دنباله‌ی هوسها رفتن، در یک جمله دنیاطلبی؛ به فکر جمع‌آوری ثروت، جمع‌آوری مال، التذاذ به شهوات دنیا؛ اینها را اصل دانستن، آرمانها را فراموش کردن؛ این، درد اساسی و بزرگ است. ما هم ممکن است به این درد دچار بشویم. اگر در جامعه‌ی اسلامی آن حالت آرمان‌خواهی از بین برود یا ضعیف بشود، هر کسی به فکر این باشد که کلاه خودمان را از معرکه در ببریم، از دیگران در دنیایمان عقب نیفتیم، دیگری جمع کرده است، ما هم برویم جمع کنیم، خود را و مصالح خود را بر مصالح جامعه ترجیح بدهیم، معلوم است که وضع به اینجا خواهد رسید.

«7»