نکتهی دوّم این است که امروز تبلیغات جهانی به سمت این معنا پیش میرود که نشان بدهند دوران حرکات مکتبی و اصولی، از جمله اسلام تمام شده؛ حرکتهای اسلامی و نهضتهای اسلامی. میخواهند وانمود کنند که دیگر روزگار حرکت اسلامی و تلاش برای رسیدن به آرمانهای ناشی از یک دین، گذشته. و حادثهی فروپاشی بلوک کمونیسم را هم به این معنا حمل میکنند، در حالی که آنجا قضیّه این نبود؛ آنچه از بین رفت، پایبندی و اصولگرایی نبود، چیزهای دیگری بود؛ عوامل متعدّدی سر به هم داد و نتیجهاش آن شد. این تبلیغات، تبلیغات غلط و موذیانه است؛ بعکس، امروز گرایش اسلامی در دنیا رو به رشد است و هرجا که شما نگاه کنید، از جاهایی که جای پایی از مسلمانها هست، میبینید یک حرکتی وجود دارد. حالا یک وقت این حرکت در سطح فرهنگی است، یک وقت در سطوح کار سیاسی و ملایم است، یک وقت هم در سطوح تند؛ بهطور خودجوش هم هست. شما ملاحظه کنید از شرق گرایش مسلمانها به سمت اسلام در اندونزی و در مالزی، و بعد بیاییم شبهقارّه و مسئلهی کشمیر و بعد در همین کشور ترکیهای که اینهمه با مذهب در آنجا مبارزه شده، و مسئلهی اسلام در آفریقا و شمال آفریقا، و گرایشهای اسلامی و احساسات اسلامی در آن جایی که اقلّیّتها هستند، مثل اروپا و مانند اینها. یک حرکت اسلامی وجود دارد؛ این حرکت اسلامی ناشی از چیست؟ این البتّه یک بررسی مفصّلتری لازم دارد تا بتواند انسان بیان بکند که دقیقاً علّت این حرکتها چیست؛ بیداری اسلامی ناشی از چیست.