و قرآن معجزهی پیغمبر است. خب این پیغمبر که پیغمبر خاتم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) است، دینش ابدی است، پس معجزهاش هم باید ابدی باشد. دین پیغمبر دین ابدی است، معجزهی او هم بایستی ابدی باشد؛ یعنی چه ابدی؟ یعنی اینکه شما هر وقتی از دوران طولانی تاریخ تا آن وقتی که این دین برپا است، یعنی تا ابد، در هر دورهای معارف مورد نیاز خودتان را برای زندگی بتوانید از قرآن پیدا کنید؛ زندگی یعنی چه؟ زندگی یعنی همان معنای وسیع زندگی: زندگی معنوی، زندگی متعالی الهی، زندگی مادّی، خانواده، حکومت، ارتباطات اجتماعی، تا اتّصال به خدای متعال؛ آن صحنهی وسیع و گسترهی عظیم زندگی انسان اینها است. قرآن باید بتواند و میتواند که دربارهی همهی این محدودهی عظیم پاسخ بدهد به سؤالات شما و راهنمایی کند به معارف بلند الهی. عالیترین مفاهیم مربوط به زندگی انسان را قرآن میتواند به ما معرّفی کند که البتّه این، با تعلّم و تفقّه به دست میآید؛ این را فراموش نکنید. بله، غالب مردم ــ آن هم نه همهی مردم ــ از ظاهر قرآن یک استفادهای میکنند امّا استفادهی از اعماق قرآن و بطون قرآن جز با تعلّم و تفقّه به دست نمیآید که در نهجالبلاغه در خطبهی ۱۱۰ [میفرماید]: وَ تَعَلَّمُوا القُرآن؛ بعد با یک فاصلهای [میفرماید]: وَ تَفَقَّهوا فیه ــ تفقّه یعنی آموزش عمیق، به یادگیری عمیق میگویند «تفقّه» ــ آموزش عمیق ببینید دربارهی قرآن؛ فَاِنَّهُ رَبیعُ القُلوب؛ که بهار دلها است؛ بهار دلها است. دل را طراوت میبخشد و به دل شکوفایی میدهد؛ این [جور] است؛ و تدبّر و تعلّم و تفقّه لازمهی آن است. البتّه شرطش هم تطهیر قلب است؛ باید دلهایمان را پاک کنیم، از خیلی از واردات قلبی خودمان را نجات بدهیم که این هم باز برای شما جوانها از امثال بنده بمراتب آسانتر است؛ این را به شما بگویم؛ بدانید ما دوران شما را هم طی کردیم، گذراندیم، تجربهاش را داریم، دوران خودمان را هم که شما تجربهاش را ندارید ما داریم؛ این تطهیر قلب که عرض میکنم، در دوران شما بمراتب آسانتر از دوران ما است؛ لا یَمَسُّهُ اِلّا المُطَهَّرون؛(۱۰) بایستی تطهیر کرد دل را و قرآن را مس کرد.