بیانات و مکتوبات 1369
12. به دنبال اخراج آذریهای مسلمان از ارمنستان و منطقه‌ی قره‌باغ، کشتارها و مناقشههایی در شهرهای باکو و سومقاییت آذربایجان شکل گرفت. این وقایع بهانهای شد برای ارتش سرخ شوروی که ندای آزادیخواهی مردم آذربایجان را سرکوب و از اشاعه‌ی اندیشههای استقلال‌خواهی در بین دیگر واحدهای تشکیل‌دهنده‌ی اتّحاد شوروی جلوگیری کند. در تاریخ ۲۹ و 30 دی ۱۳۶۸ (19 و 20 ژانویه‌ی 1990)، ارتش شوروی وارد باکو شد و مردم برای جلوگیری از هجوم تانکها به مقابله با حمله‌ی نظامی برخاستند؛ اما ارتش به دستور مقامات حزب کمونیست و سران کشور شوروی به روی مردم بیدفاع و غیر نظامی آتش گشود. ر.ک: بیانات در دیدار جمعی از بانوان سراسر کشور (26/10/1368) 13. ایالت جامو و کشمیر در شمال شبه‌قارّه‌ی هند واقع شده و با کشورهای هند، پاکستان و چین همسایه است و از زمان تقسیم و تجزیه‌ی شبه‌قارّه‌ی هند، به عاملی برای منازعه و کشمکش میان هند و پاکستان تبدیل شده است. این ایالت، تنها ایالت مسلمان‌نشین کشور هند محسوب میشود. بعد از تجزیه‌ی شبه‌قارّه‌ی هند، پاکستان امیدوار بود این ایالت به خاک آن ملحق شود امّا حاکم هندو از پیوستن به پاکستان خودداری کرد و در عین حال حاکمیّت دهلی‌نو را نیز نپذیرفت. در سال ۱۹۴۷ درگیری نظامی میان هند و پاکستان بر سر این ایالت به وقوع پیوست که منجر به تصمیم حاکم هندو برای پیوستن به هند شد. سازمان ملل نیز قطعنامه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن مقرّر گردید مردم این ایالت به یک همه‌پرسی برای اعلام تصمیم خود مبنی بر پیوستن به هند و یا پاکستان مبادرت ورزند؛ امّا چنین همه‌پرسی‌ای هرگز برگزار نشد. در سال ۱۹۶۵ بار دیگر هند و پاکستان دست به یک جنگ تمام‌عیار زدند، که تلفات زیادی بر جای گذاشت. علاوه بر ادّعاهای هند و پاکستان بر سر تصاحب منطقه، گروه‌های جدایی‌طلب نیز که با حاکمیّت هند بر منطقه مخالفند، از سال ۱۹۸۹ با نظامیان هند درگیر هستند.