در همهی این حوادث، و با نگاهی وسیعتر در سرگذشت یازدهسالهی نظام اسلامی و اساساً در پیدایش این نظام و مقدّمات آن و مبارزاتی که به آن منتهی شد، صحنهپرداز اصلی و عامل حقیقی، همانا اسلام و عقیده و ایمان و تربیت اسلامی است؛ هم ملّت ایران که با قیام شجاعانهاش در برابر نظام سلطهی جهانی و بر ضدّ ابرقدرتهای شرق و غرب کاری عظیم و بیسابقه انجام داد، هم رهبر و قائد عظیمالشّأن این انقلاب که مثل کوه در برابر همهی بادهای مخالف ایستاد و هجوم طوفانها را شکست امّا خود کمترین تکانی نخورد، هم نظام نوین اسلامی که توانست کشور را بدون اندکتکیهای به بیگانگان اداره کند و جنگی را که محلّ تلاقی نیروهای شرق و غرب بر ضدّ او بود و نزدیک به سه چهارم سالیان پس از پیروزی را فرا گرفت، بدون گرایش به هیچ طرف و فقط با تکیه بر خود، شرافتمندانه و با عزّت و پیروزی به پایان بَرَد، همه و همه توان خود را از اسلام گرفتهاند و اسلام جوهر اصلی این حوادث شگفتآور و مایهی حقیقی قدرت و صلابت و عزّتی است که ایران و ایرانی و ملّت و رهبر و انقلاب و نظام ما در تاریخ معاصر از خود بُروز دادهاند.