یک نکته این است که این تحوّلاتی که در دنیا وجود دارد و آقای دکتر [ولایتی] به آنها اشاره کردند، اگر چه در یک مناطق دیگری دارد انجام میگیرد لکن به ما مرتبط است. این تحوّلات از اروپا شروع شد؛ امروز هم شاید بارزترین صحنه‌ی این تحوّلات، اروپا است البتّه از اروپای شرقی شروع شد، لکن امروز صحنه‌ی اروپا کلّاً آغشته‌ی به آثار و تبعات و نتایج این تحوّلات است مسئله‌ی وحدت دو آلمان2، مسئله‌ی اروپای متّحد3 و ابعادی که حالا دیگر با این وضع پیدا میکند، مسائل مربوط به کشور شوروی؛4 اینها خیلی مسائل عظیمی است. خب، بعد هم سرریز شده این مسائل از اروپا به کشورهای آسیایی و اوّلاً کشورهای سوسیالیستی دنیا و بعد دیگر کشورها و هر جایی به نحوی آثار خودش را دارد نشان میدهد.

«4»